آیة اللّه میرزا علی احمدی میانجی (فقها)
تاریخ تولد:
1305 شـمـسـى
تاریخ وفات:
21 شهريور 1379
زندگی نامه:
یاد خوبان - آیة اللّه میرزا علی احمدی میانجی
سید غلامعباس طاهرزاده
کادر علمی پژوهشکده تحقیقات اسلامی
منبع: پایگاه اطلاع رسانی طوبی
مقدمه
درد امـروز جـامـعـه بـشری ، نبود امکانات و فقر و تنگدستی نیست ، بلکه عمده نگرانی و دلهره صاحبان تفکر و عقلای هر ملت کمبود معنویت و اخلاق و فرهنگ سالم و آسمانی است .
بـشـر امـروز بـا ایـنـکـه سالهاست بر فضا و سیّارات مسخر شده و بر پیشرفته ترین تـکـنـولوژی هـا و سـیـسـتـم هـای رایـانـه ای فـائق آمـده ، هـنـوز در بهره مندی از سرچشمه زلال مـعـنـویـت نـاتـوان اسـت و از پـهـلو گـرفـتـن کـشـتـی انـسـانـیـت در ساحل باورهای فطری و الهی خویش خوف دارد.
انـسـان روزگـار مـا بـا ابـزارهـای پـیـشـرفـتـه و پیچیده ، قادر است اوج کهکشانها و عمق اقیانوسها را رصد کند، ولی در میان امواج متراکم فساد اجتماعی و ظلمت برخاسته از کردار و رفتار لاابالی گری و بی دینی ، خویشتن خویش را گم کرده و همچون غریقی ناتوان حیران و سرگردان است .
در ایـن ظـلمـت آبـاد کـه مـدعـیـان هـدایـت انـسـان ، وی را در مـیـان گـرد و غـبـار کـویـر جـهـل و نـفـاق و فقر و بیداد، سرگردان کرده اند، تشخیص آب از سرداب و راه از بیراهه بـسـیـار دشـوار شـده اسـت . ایـن تـشـخـیص و بازشناسی میسور نمی باشد مگر با بهره گیری از تجربیات و هدایت رهبران دینی و الهی .
هم اکنون که در عصر غیبت امام معصوم (ع )، دست ما از دامن پربرکت و نگاه پر مهر و حضور روح انـگیز آن حجت خدا کوتاه است ، تماس با چه کسانی می تواند ما را میهمان کلاس علم و تهذیب ایشان نموده و از زلال کوثر آن رهبران الهی سیراب سازد؟
مسلما، هر که آنان را بهتر شناخته و در دریای علم و معرفت آنان شنا کرده و گوهر دریای عـلم و حـکمت را به کف آورده ، می تواند راهنمای گمشدگان وادی حیرت شود و پرچم هدایت بشر و الگوی دیگران بودن را برافروزد.
عـالمـان ربـانـی و انـدیـشـمندان خودساخته که رنگی از عصمت و پاکی در رفتار دارند و نـوری از عـرفـان و الهـام در انـدیـشـه ، قـلبـی سرشار از عشق در سینه ، این نگاهبانان ((فـرهـنـگ وحـی )) و چـلچـراغـان بیدار نیمه شبهای زندگی ، همان استوانه های سعادت و میزان معرفت عشق اند و شکوه مرجعیت ؛ ابوذران امامت اند و الگوهای قیام .
در مـیـان ایـن هـدایـت یـافتگان وارسته ، مرحوم آیة اللّه میرزا علی احمدی میانجی از جایگاه بـلنـدی بـرخـوردار است . زندگی پرافتخار این آیت دین و سرباز اسلام ، آینه روشنی اسـت از تـلاش و فـداکـاری و اخـلاص در عـمل ، نسل جوان جامعه اسلامی حق دارد و باید با لاله های گلستان معرفت آشنا شود و ماه مجلس را بشناسد و در کنار مفسر نور بنشیند و به تماشای ساحل صحیفه برخیزد تا آب را از سراب باز شناسد.
زندگی نامه و دوران تحصیل
در چـهـارمـیـن روز از مـاه مـحـرم سـال ۱۳۴۵ قـمـری مـطـابـق با ۱۳۰۵ شمسی در روستای پـورسخلو (در چهارفرسخی شهر میانه ) در یک خانواده روحانی فرزند پسری به دنیا آمد که او را علی نام نهادند.
پـدرش حـجة الاسلام ملا حسینعلی ، از علمای با سابقه منطقه و پرورش یافته در خانواده ای روحـانـی بـود. وی عـلاوه بـر کـار کـشـاورزی و زراعـت بـه تـبـلیغ و ارشاد مردم نیز اشتغال داشت . ایشان در خدمت به مردم و گره گشایی از مشکلات محرومان و رسیدگی به وضع آنان در منطقه ، مشهور و چهره ای خدوم به شمار می رفت .
عـلی ، کـتـاب هـای فـارسی متداول (گلستان ، نصاب الصّبیان ، ابواب الجنان ، ق ) به تحصیل در علوم حوزوی روی آورد.
در هـمـیـن دوران بود که به میانه رفت و دروس حوزه را نزد مرحوم آیة اللّه شیخ ابومحمد حـجـّتی تلمذ کرد و ادبیّات ، حاشیه ، معالم و قوانین ، را به خوبی فرا گرفت و کتاب شـریـف شـرح لمـعـه را در مـحضر ایشان و حاج شیخ لطفعلی زنوزی میانجی و شیخ مهدی جـدیدی خواند. سپس به توصیه استادش آیة اللّه زنوزی ، به تبریز رفت و در محضر مرحوم علامه طباطبایی (ره ) رحل شاگردی پهن کرده و مدتی از محضر ایشان بهره برد.
بـا مـهـاجـرت عـلامـه طـبـاطـبـایی (ره ) به قم ، معظّم له نیز پس از مدتی به قم آمد و در مـدرسـه دارالشـفـاء ساکن شد و سطوح عالی را نزد حضرات اساتیدی همچون مرحوم حاج سـیـد حـسین قاضی ، علامه سیّد محمدحسین طباطبایی ، شیخ موسی عبّاسی زنجانی و شیخ اسـحـاق آسـتارایی فرا گرفت و پس از آن به طور مرتب در پای دروس فقه آیات عظام بـروجـردی ، مـحـقـق دامـاد، گـلپـایـگـانـی و مـیـرزا رضـی تـبـریـزی ، و درس خـارج اصـول آیـة اللّه حـاج مـیـرزا احـمد کافی الملکی و درس فلسفه و تفسیر علامه طباطبایی شـرکـت مـی کـرد و بـنـیـه عـلمـی خـویـش را اسـتـوار سـاخـت . او هـم زمـان بـا تحصیل ، به تدریس دروس حوزوی در سطوح مختلف ، تبلیغ دین و تاءلیف کتاب پرداخت و بـه خـوبـی از عـهـده آن هـا بـرآمـد و هـم بـا دوسـتـان خـویـش ، جـلسـات بـحـث دربـاره مـسـائل فـقـهـی ، حـدیـثـی ، کـلامـی ، تـفـسـیـری و تـاریـخـی تـشـکـیـل داد کـه ایـن جـلسـات ، بـیـش از پـنـجـاه سـال بـه طول انجامید.
ایـن طـلبـه جوان ، کوشا و متعهد، همواره در ایام تعطیلی حوزه علمیه قم به زادگاه خویش شـهـرسـتـان مـیانه می رفت ودر ارشاد مردم آن شهر و دستگیری از فقرا و مستمندان تلاش بسیار می کرد.
ایـشـان بـا تـلاش فـراوان و بـا اسـتمداد از اهل بیت ، علوم رایج در حوزه های علمیه را به بـهـتـریـن نـحـو فرا گرفت و به مقام اجتهاد رسید و مطالعات تخصصی خود را در زمینه اقتصاد و نیز مکاتیب اهل بیت سامان داد.
سـپـس بـا تـاءسـیـس انـجـمـن دینی و فرهنگی دین و دانش ، صندوق قرض الحسنه مهدیّه ، تشکیل جلسات تفسیر قرآن و برگزاری جلسات دینی ، تلاش می کرد به وظایف دینی و اجـتـمـاعـی خـود در این زمینه بهتر و بیشتر آیت اللّه میرزا علی احمدی میانجی در قم همواره اقـامـه جـمـاعـت مـی کرد و پس از نماز مغرب و عشاء در مسجد خویش به پاسخ گویی به مـسـائل دیـنی و سخن رانی می پرداخت و مسجدش ، کانون اجتماع جوانان مشتاق و مردم متدّین بود.
همگام با انقلاب اسلامی
آیة اللّه احمدی میانجی در جریان تاءسیس جامعه مدرّسین حوزه علمیه قم ، سهم به سزایی داشت و نام امضای وی در زیر تمام اعلامیّه های جامعه مدرّسین بر ضد رژیم ستم شاهی به چشم می خورد.
ایـشـان در راه پـیـش بـرد اهـداف انـقـلاب اسـلامی ملت ایران و مبارزات روحانیت شیعه به رهـبـری مـرجع عالیقدر امام خمینی (ره ) و به منظور ابلاغ بیانیه ها و پیام های امام خمینی (ره ) و مـراجـع تقلید، بارها به آذربایجان و مخصوصا شهر میانه و اطراف آن مسافرت می کرد و مردم منطقه را به وظایف دینی خود آشنا می ساخت .
پـس از پـیـروزی انقلاب اسلامی هم ، همواره به دفاع از کیان نظام پرداخته و بارها به نمایندگی از امام خمینی (ره ) به شهرهای منطقه آذربایجان و استان های مختلف سفر کرد و در رفع مشکلات آنان و منطقه نقش اساسی ایفا کرد.
در فـتـنـه هـای پس از انقلاب اسلامی ، مانند فتنه حزب خلق مسلمان ، فتنه منافقین و بنی صـدر و... با درایت کامل به روشن گری های مداوم پرداخت و در دفاع از رهبری امام خمینی (ره ) و ولایـت فـقـیـه لحظه ای درنگ نکرد. در جنگ تحمیلی ، همچون سربازی فداکار خود بـه جـبـهـه هـای جـنـگ مـی رفـت و در کـنار رزمندگان قرار می گرفت و فرزند برومندش (جـعـفـر) را در کـربـلای ۵ خـالصانه تقدیم کاروان شهیدان انقلاب اسلامی کرد. این مرد الهـی در تشییع جنازه فرزند شهیدش مقداری از راه را حضور داشت ، ولی در میانه راه به خانه بازگشت . وقتی علت این کار را پرسیدند. اظهار داشت :
چیزی را که در راه خدا دادم نمی خواهم دنبالش راه بیفتم !
آیة اللّه احمدی میانجی در دو نوبت از سوی مردم استان آذربایجان غربی و یک مرتبه هم از سـوی مـردم اسـتـان آذربـایـجـان شـرقـی ، بـه نـمایندگی مجلس این عالم ربانی که تـالیـفـاتـی در زمینه اقتصاد اسلامی داشت ، پس از پیروزی انقلاب اسلامی از سوی امام خـمـیـنـی (ره ) بـه عـضـویـت شـورای عـالی اقتصاد درآمد و در آنجا منشاء اثرات فراوانی گردید.
آثار و تالیفات
مرحوم احمدی میانجی در طول عمر با برکت خویش آثار با ارزشی از خود به جای گذاشت که مهمترین آنها به قرار زیر هستند:
۱. مکاتیب الرسول (۳ ج )؛
۲. مکاتیب الامام الرضا(ع )؛
۳. تعلیق و تصحیح و استدراک بر ((معادن الحکمة فی مکاتیب الائمه )) نوشته علم الهدی فیض کاشانی (۲ ج )؛
۴. مواقف الشیعه (۳ ج )؛
۵. التبرک بآثار النبی و الصحابه ؛
۶. السجود علی الارض ؛
۷. الاسیر فی الاسلام ؛
۸. مالکیّت خصوصی زمین یا اصول مالکیّت ؛
۹. اطلاعات و تحقیقات در اسلام ؛
۱۰. تعلیقه و پاورقی بر ((شیعه در اسلام ))، نوشته علامه طباطبایی ؛
۱۱. تعلیقه و حاشیه بر ((المواعظ العددیّه ))؛
۱۲. خمس در اسلام .
گفتنی است مقالات متفاوتی از معظّم له در مجلات مختلف نظیر نور علم به چاپ رسیده است .
آثار در دست چاپ
۱. تقریرات درس فقه ؛
۲. تقریرات درس اصول ؛
۳. شـرکـت در تـاءلیـف کـتـاب ((احـادیـث العـتـرة عـن طـرق اهل السنه ))؛
۴. مکاتیب الائمّه (ع ).
جـلسـات اخـلاقی آیت اللّه احمدی در قم محفل انس علاقمندان بویژه جوانان دانشجو و طلبه بـود. از آنـجا که توصیه های اخلاقی معظم له از عمق جان و از سر اخلاص بیان می شد، در مـخـاطبین نیز تاثیر فراوان داشت و همیشه در مسجد ایشان با اینکه از نظر فضا کوچک بـود، پـذیـرای طلاب جوان و دانشجویان زیادی بود. بخصوص روضه های آن مرحوم در مـصـائب اهـل بـیـت (ع ) که چنان سوزناک اداء می شد که ناخودآگاه اشک هر شنونده ای به هـمـراه اشـک گـوینده ، از چشمها جاری می شود. به عنوان نمونه چند مورد از توصیه های اخلاقی آن پارسای زنده یاد را از نظر می گذرانیم :
آثار وضعی گناه
گـنـاه آثـار وضـعـی دارد حـتی بعد از توبه نیز آن آثار در روح انسان باقی می ماند و بـرای هـمـیـن نـیـز... در آیات قرآن بعد از کلمه ((توبوا)) توبه کنید، کلمه ((اصلحوا)) اصـلاح کـنـیـد آمـده اسـت ؛ یعنی صرف توبه کافی نیست . بعد از آن باید با جدیت به اصـلاح روح پـرداخـت تـا آثـار وضـعـی گـنـاه از جـان و دل زدوده شود.
مناجات با خداوند
از خـدا حـاجـت خـواسـتـن ، خـودش تـوفـیـق اسـت . در دعـا هـسـت کـه ، ((امـا الرّاحـل الیـک قـریـب المـسـافة )). منظور از راحل این است که خدایا، کسی که می خواهد به سـوی تـو بیاید، قریب المسافة است . من به ذهنم آمده که شاید قریب المسافة این باشد که عبد هر قدر هم دور باشد، اگر بخواهد برگردد، فاصله نزدیک است ؛ فقط یک دفعه بگوید: خدایا، نفهمیدم ؛ غلط کردم !
آزمون الهی
امـتحان ((خوشی )) خیلی مشکل است . من خیال می کنم از هزار، یک نفر از عهده امتحانش بیرون مـی آیـد! خـدا پـول بـدهـد، مـقـام بـدهـد، صـحـت بـدن بـدهـد، وسـایـل و امـکـانات بدهد، آدم خودش را گم نکند. چند نفر می توانند از عهده امتحان بیرون بیایند؟!
آداب دعا
مـا بـایـد از فـضـل خـدا بـخواهیم ، دیگر بقیه کارها به دست خدا است . بگوییم خدایا می دانی که من احتیاج دارم به فلان عطیّه شما.
مـرحـوم عـلامـه طـبـاطـبـایـی مـی فـرمـایـد: آداب دعـا ایـن اسـت کـه از فضل خدا بخواهی و در راه و خصوصیات آن دخالت نکنی .
آشنایی با شرح حال بزرگان
وقـتـی آدم شـرح حـال بـزرگـان و وارسـتگان را می خواند، فایده اش این است که احساس کمبود می کند. مقامات آن ها را می بیند و آن وقت می فهمد چقدر از نظر معنوی کمبود دارد. آیت اللّه بـهـاءالدیـنـی مـی فـرمـودنـد: اگـر کـسـی ((وصـل )) را درک نکند، نمی فهمد معنای ((فصل )) چیست و چرا علی (ع ) در دعای کمیل می فرماید: توان فراق تو را ندارم .
و سرانجام ...
سـرانـجـام آن فـقـیـه بـزرگـوار، پـس از گـذران عـمری پر برکت ، در روز دوشنبه ۲۱ شهریور ۱۳۷۹ (دوازدهم جمادی الثانی ۱۴۲۱) بدرود زندگی گفت و پس از تشییع با شـکـوه توسط مردم قدرشناس قم در روز سه شنبه و ادای نماز توسط آیة اللّه العظمی سـیـّد مـوسی شبیری زنجانی بر پیکر پاکش در حرم مطهّر حضرت فاطمه معصومه (س ) به خاک سپرده شد و مراسم بزرگداشت مقام علمی و عملی اش تا مدّت ها در قم و شهرهای اسـتـان آذربـایـجان شرقی ادامه یافت و پیام های متعدّد تسلیت از سوی مقام معظم رهبری و مـراجـع عـظـام تـقـلیـد و شـخصیّت ها و نهادها و ارگان ها در سوگ فقدان وی صادر شد و رحلتش موجی از غم و اندوه در دل های همگان بر جای نهاد.
مـقـام مـعـظـم رهـبـری در بـخـشـی از بـیـانـیـه خـود بـه مـنـاسـبـت ارتحال این عالم وارسته فرمودند:
ایـشـان در شـمـار عـالمـان و بـرگـزیـدگـانـی بـودنـد کـه عـلم را بـا عـمـل و تـقـوا را بـا جـهاد و فقاهت را با تبلیغ دین و برجستگی رتبه دانش و تحقیق را با کـمـال فـروتـنـی و زهـد و کـم توقعی در هم آمیخته و در عرصه دین و معنویت همچون میدان حضور و نشاط انقلابی ، از پیشروان و گوی سبقت ربودگان بودند.
آزمونِ شهادت فرزند، همچون دیگر محنت های دوران مبارزه علمی و جهاد سیاسی ، بر صبر و صـفـا و وارستگی این مرد بزرگ افزوده و اسوه ای برای فضلای جوان و شاگردان و ارادتمندان ایشان پدید آورده بود.
مرحوم آیت اللّه احمدی میانجی در بخشی از وصیت نامه خود مرقوم فرمودند:
شـمـا را بـه تـقـوا و پـرهـیـز از گـنـاه شـدیـدا تـوصـیـه مـی کـنـم . روابـط خـود را با اهـل بـیـت (ع ) روز بـه روز زیـادتـر کـنـیـد. هـمـواره تـوسـل داشـتـه بـاشید، ولو با خواندن زیارت جامعه یا امین اللّه یا زیارت عاشورا، با آنان درد دل کنید و به در خانه غیر آنان نروید، با امام زمان (عج ) همیشه رابطه برقرار کنید.
منابع :
۱. خاطرات فقیه اخلاقی حضرت آیة اللّه احمدی میانجی ، عبدالرحیم اباذری .
۲. اسوه پارسایان ، صادق حسن زاده .
۳. روزنامه جمهوری اسلامی ، کیهان ، علوم حدیث و... .
آثار:
آثار و تالیفات
مرحوم احمدی میانجی در طول عمر با برکت خویش آثار با ارزشی از خود به جای گذاشت که مهمترین آنها به قرار زیر هستند:
۱. مکاتیب الرسول (۳ ج )؛
۲. مکاتیب الامام الرضا(ع )؛
۳. تعلیق و تصحیح و استدراک بر ((معادن الحکمة فی مکاتیب الائمه )) نوشته علم الهدی فیض کاشانی (۲ ج )؛
۴. مواقف الشیعه (۳ ج )؛
۵. التبرک بآثار النبی و الصحابه ؛
۶. السجود علی الارض ؛
۷. الاسیر فی الاسلام ؛
۸. مالکیّت خصوصی زمین یا اصول مالکیّت ؛
۹. اطلاعات و تحقیقات در اسلام ؛
۱۰. تعلیقه و پاورقی بر ((شیعه در اسلام ))، نوشته علامه طباطبایی ؛
۱۱. تعلیقه و حاشیه بر ((المواعظ العددیّه ))؛
۱۲. خمس در اسلام .
گفتنی است مقالات متفاوتی از معظّم له در مجلات مختلف نظیر نور علم به چاپ رسیده است .
آثار در دست چاپ
۱. تقریرات درس فقه ؛
۲. تقریرات درس اصول ؛
۳. شـرکـت در تـاءلیـف کـتـاب ((احـادیـث العـتـرة عـن طـرق اهل السنه ))؛
۴. مکاتیب الائمّه (ع ).
ملیت:
ایرانی
آیت الله شیخ جعفرسبحانی (مفسران)
تاریخ تولد: 01/20/ 1308 شمسى زندگی نامه: یاد خوبان - آیت الله شیخ جعفرسبحانی سید غلام عباس طاهرزاده پژوهشگر پژوهشکده تحقیقات اسلامی منبع: پایگاه اطلاع رسانی طوبی مقدمه امـام صـادق (ع ) در مـورد نـقش علمای شیعه در صیانت و سلامت فرهنگ تشیع در جامعه دینی می فرماید: عـلمـاء شیعتنا مرابطون فی الثغر الذی یلی ابلیس و عفاریتَهُ، یَمنَعُونَهُم عن الخروج علی ضعفاء شیعتنا، و عن ان یَتَسَلَّطَ علیهم ابلیس و شیعته )). عـلمـای از شـیـعـیان ما، همچون نگهبانان مرزی هستند که در آن سوی مرز ابلیس و شیاطین او قرار دارند و از حمله و یورش آنها به شیعیان ناتوان ما جلوگیری می کنند و مانع تسلط و پیروزی شیاطین بر شیعیان می شوند. بـالاحـتـجـاج ، ج ۱، ص ۱۳.ا تـوجـه بـه نـامـگـذاری سـال ۱۳۸۵ بـه سـال پـیـامـبـر اعـظـم (ص ) از سـوی مـقام معظم رهبری (دام عزه ) و لزوم حـرکـتـی گـسـتـرده در مـعـرفـی چـهـره پـرفـروغ اسـلام و رسول اعظم (ص ) حضرت محمد(ص ) و اهل بیت (ع )، این شماره از سلسله مباحث یاد خوبان را بـه مـعـرفـی یـکـی از عـلمـای فـعـال و پـرکـار حوزه علمیه قم آیة الله جعفر سبحانی اخـتصاص می دهیم که عمر شریف خود را در خدمت به اسلام و نشر و گسترش فرهنگ دینی و نـمـایـانـدن چـهـره ای پـاک از تـاریـخ اسـلام و پـیـامـبـر اعـظـم (ص ) و اهـل بیت (ع )، سپری کرده و آثار قلمی و تاءلیفات فراوانی در حوزه معارف اسلامی ، از خود به جای گذاشته است . تولد با برکت صـبـح روز بـیـستم فروردین ۱۳۰۸ شمسی در خانواده علم و تقوا و فضیلت ، مرحوم حاج شیخ محمد حسین سبحانی ، نوزاد مبارکی پای به جهان خاکی نهاد، که بر جبینش مهر محبت و ولایـت اهـلبـیـت (ع ) نـقـش بسته و چنان مقدر شده بود که سنگر بانی مقاوم و پر تلاش بـرای مـکـتـب اسـلام و مـذهـب تـشـیـع بـاشـد، ایـن نـوزاد خـجـسـتـه را بـه دلیل علاقه پدر به ششمین امام شیعه ، جعفر نام نهادند. مـرحـوم آیـة اللّه حـاج شـیخ محمد حسین سبحانی خیابانی ، یکی از عالمان و فقیهان مشهور خطه تبریز بود که بیش از ۵۰ سال از عمر شریف خویش را به امر تدریس علوم دینی و تاءلیف آثار برجسته علمی و هدایت و ارشاد مردم آن دیار سپری کرده بود. تحصیلات فـرزنـد جـدیـد خـانـواده ـ جـعفر ـ که هوش و استعداد خود را از همان کودکی نمودار ساخت ، دروس مـقـدمـاتـی و ادبـیـات عـرب را در مـدرسـه مـیـرزا مـحـمـود فـاضـل ، فرزند فاضل مراغه ای از شاگردان شیخ انصاری به نحو مطلوب و شایسته پـشـت سـر گـذاشـت در چـهـارده سـالگـی بـه مـدرسـه طـالبـیـه تـبـریـز مـنتقل شد و طی ۵ سال دروس مطول ، منطق ، منظومه و شرح لمعه را در محضر مرحوم مدرس خیابانی صاحب کتاب ((ریحانة الادب )) فرا گرفت . روح فعال و پیشرفت پر شتاب این طلبه جوان به حدی بود که از همان آغاز جوانی (۱۷ سـالگـی ) دو کـتـاب ارزشـمـند معیار الفکر (در منطق ) و مهذب البلاغه (معانی بیان ) را تاءلیف کرد و به چاپ رساند! هجرت به قم حـوادث اجـتـمـاعـی و انـقلابات سیاسی گروههای دمکرات در آذربایجان ، محیط امن و آرامش گـذشـتـه را بـه مـنـطـقـه ای بحران خیز و نا امن تبدیل کرد. از این جهت معظم له در مهرماه ۱۳۲۵ ش ، جـهـت ادامـه تحصیل و بهره گیری از اساتید مجرب ، رهسپار قم شد و در آنجا به دریای پرخروش علم و فقاهت پیوست . طلبه مهاجر جوان ، در قم ، از محضر اساتید بزرگی چون آیات عظام ، بروجردی ، حجت کـوه کـمـره ای ، گـلپایگانی ، امام خمینی (ره )، سید محمد بادکوبه ای و علامه طباطبایی و.. استفاده فراوان برد و پله های ترقی و کمال معنوی و علمی را یکی پس از دیگری طی کرد. ایـشـان از هـمـان آغـاز طـلبـگـی ، در کـنـار تـحـصـیـل ، بـه تـدریـس ، نـیـز مـشغول بود و علاقه زیادی به تدریس و جلسات بحث و مناظره علمی از خود نشان می داد. سـنـگـر تدریس برای معظم له ، علاوه بر دیگر فعالیت های فرهنگی و علمی ، جایگاهی پـرافـتـخـار بـود و هـم اکنون نیز جلسات درس ایشان یکی از شلوغ ترین و علمی ترین دروس حوزه در شهر مقدس قم به شمار می رود. دروسـی را کـه اسـتـاد سـبـحـانـی تـدریـس کـرده یـا در حال حاضر بدان اشتغال دارند عبارتند از: ۱. مطول (چند دوره متوالی ) ۲. معالم الاصول (۷ دوره ) ۳. لمعتین (فقه ) (۷ دوره ) ۴. رسائل شیخ انصاری (اصول ) (۷ دوره ) ۵. مکاسب شیخ انصاری (فقه ) (چند دوره ) ۶. کفایه (اصول ) (چند دوره ) ۷. شرح منظومه (فلسفه ) (۵ دوره ) ۸. درس خارج (فقه ) (چند دوره ) ۹. درس خارج (اصول ) (چند دوره ) ۱۰. اسفار ملا صدرا (فلسفه ) (۴ دوره ) هم اکنون نیز دروس خارج فقه و اصول معظم له ادامه دارد و طلاب و علاقمندان مشتاقانه در حلقات درسی ایشان حاضر می شوند و کسب فیض می کنند. فعالیت های جانبی روح بلند و پرسشگر استاد جعفر سبحانی مانع از این می شد که این همه کار و تلاش و خـلاقـیـت ، مـحـصـور در حـجره و مدرس باشد. به همین جهت ایشان در فعالیت های اجتماعی ، فـرهـنـگـی و سـیاسی نیز حضور فعال داشتند در آن سالهای سیاه حکومت پهلوی که هجوم آرام و آگـاهـانـه فـرهـنـگ بـیـگانه می رفت تا فضای فکری و اجتماعی ملت مسلمان ایران بـخـصـوص جـوانـان را پـرکـرده و رنـگ و لعـاب سـنـت هـای غـلط و مـبـتـذل غـربـی و بـیـگانه جای ارزشها و اعتقادات دینی و مذهبی را بگیرد، آن دورانی که اغلب نشریات و رسانه های کشور اسلامی ، توسط روشنفکران غرب گرا و وابسته اداره مـی شـد، و در تـرویـج ابتذال و فساد و نشر دیدگاههای دشمن پسند از یکدیگر سبقت می گـرفـتـنـد، آیـت اللّه سـبـحـانـی بـا شـنـاخـت و درک عـمـیـق ایـن مـشـکـل و مـعـضـل اجـتـمـاعـی ، همراه با دیگر دوستان و شخصیت های علمی حوزه با تدبیری حـکـیـمانه و تصمیمی هدفمندانه شالوده یک نشریه دینی را به منظور مقابله با تخریب فـرهـنـگـی و پـاسخگویی به شبهات و مسائل مذهبی جامعه ، بنا نهاد و اینگونه بود که نشریه ((درسهایی از مکتب اسلام )) در سال ۱۳۳۸ شمسی فعالیت خود را آغاز کرد. اکـنـون قـریـب بـه نیم قرن از انتشار آن مجله می گذرد و مسئولیت خطیر خود را در اشاعه فرهنگ دینی به رهبری و صاحب امتیازی حضرت آیة اللّه سبحانی ادامه می دهد. آیت اللّه سبحانی در طول دوران مبارزات روحانیت شیعه علیه حاکمیت ستم شاهی ، همواره در کـنـار دیـگـر مـبارزان و مدرسین انقلابی حوزه به رهبری حضرت امام خمینی (ره ) حضوری فـعـال و مـؤ ثـر داشـت و نـام شـیـخ جعفر سبحانی در پای بیشتر اعلامیه ها و بیانیه های فضلاء و جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و سایر بلاد اسلامی بچشم می خورد. پـس از پـیـروزی انـقـلاب اسـلامی نیز معظم له با اشاره امام خمینی (ره ) در سنگر مجلس قـانـونـگـذاری خـبـرگـان اول ، بـه نـمـایندگی از مردم شریف استان آذربایجان شرقی حضور فعال و دلسوزانه داشت . از دیـگـر فـعـالیت های چشمگیر علمی آیت اللّه سبحانی ، تاءسیس مؤ سسه تحقیقاتی امام صادق (ع ) است . ایـن مـؤ سـسه با هدف آموزش و تربیت استعدادهای جوان در میان طلاب مستعد و علاقمند به امر تحقیق و پژوهش تاءسیس و راه اندازی شد. مـؤ سـسـه امـام صـادق (ع ) بـا فـراهـم کـردن فـضـایـی مـنـاسب برای آموزش و پژوهش و تشکیل کتابخانه ای غنی و تخصصی سعی در فراهم نمودن زمینه تحقیق و پژوهش برای مـحـقـقـان و نـویسندگان مؤ سسه دارد. تلاش این مرکز علمی ، رسیدن به چند هدف متعالی است که مهمترین آن عبارت است از: ۱. جـذب و تـربـیـت اسـتـعـدادهـای جـوان و عـلاقـمـنـد بـرای تـحـقـیـق در مسائل کلامی . ۲. احیای متون اسلامی و تحقیق بر روی آثار بزرگان شیعه ۳. نقد و بررسی آثار جدید در مورد اسلام و اعتقادات دینی جامعه اسلامی . ۴. پاسخ به شبهات و سؤ الات دینی جامعه بخصوص جوانان . از دیگر اقدامات اساسی وبنیادی در حوزه علمیه قم ، ایجاد رشته تخصصی کلام است که عـهـده دار ایـن مـسـئولیـت مـهـم حـضـرت آیـت اللّه سـبـحـانـی مـی بـاشـد. طـلاب و اهـل عـلم پـس از گـذرانـدن ایـن دوره در مـقـطـع دکتری قادر خواهند بود (در مراکز علمی ) و دانشگاهی به تدریس این دروس بپردازند. تاءلیفات و آثار علمی آیـت اللّه سـبـحـانـی ، ایـن عـالم وارسـتـه و فـقـیـه حـوزه عـلمـیـه ، در طـول عـمـر و پـر بـرکـت خود علاوه بر تدریس و تربیت شاگردان و طلاب محقق و خدمات ارزنده علمی و اجتماعی ، آثار قلمی با ارزشی در قالب نگارش مقالات علمی ، همکاری با نـشـریـات تـخـصـصـی ، شـرکت در کنفرانس ها و همایش های علمی پژوهشی ، مصاحبه ها و سـخـنـرانـی در مـجـامـع دیـنی و...، آثار و تاءلیفات فراوانی نیز در موضوعات متعدد از قـبـیـل عـلوم قـرآنـی ، تـفـسـیـر، حـدیـث ، فـقـه ، اصـول ، کلام ، تاریخ اسلام ، فلسفه ، مـلل و نـحل ، رجال ، ادبیات عرب ، سیره اهل بیت (ع )، وهابیت و بسیاری از موضوعات مبتلا بـه جـامعه و جهان اسلام ، تدوین و چاپ کرده است که تعداد تقریبی آن به بیش از ۱۲۰ عنوان در ۱۵۰ جلد می رسد و ما در این مقاله چند نمونه از آثار معظم را معرفی می کنیم . الف ـ عـلوم قـرآن و تـفـسیر: استاد سبحانی در موضوع قرآن و تفسیر آثار ارزشمندی از خود به یادگار گذاشته است که مهمترین آنها عبارتند از: ۱. مفاهیم القرآن (تفسیر موضوعی کامل قرآن به زبان عربی در ۸ جلد) ۲. منشور جاوید (تفسیر موضوعی کامل قرآن به زبان فارسی در ۱۲ جلد) ۳. تفسیر صحیح آیات مشکله قرآن ۴. نقد بازشناسی قرآن و دهها اثر قرآنی و تفسیری دیگر... ب ـ فـقـه و اصـول : اسـتاد آیت الله سبحانی در موضوع دروس اصلی حوزه علمیه ، یعنی فقه و اصول آثار فراوانی تاءلیف کرده اند که مهم ترین آنها عبارتند از: ۱. مناسک الفقهیه ۲. نظام النکاح و الطلاق ، و الارث و القضاء و الشهادة (۵ جلد) ۳. المحصول (۴ جلد) ۴. تهذیب الاصول (تقریرات درس خارج حضرت امام خمینی (ره ) و... ج ـ عقاید و کلام : مباحث اعتقادی و کلامی که یکی از رشته های تخصصی در حوزه علمیه قم مـی بـاشـد از جمله مباحثی است که بیشترین دغدغه فکری معظم له می باشد و ایشان آثار فراوانی در این خصوص نوشته اند و بخشی از آن عبارت است از: ۱. منشور عقاید امامیه ۲. لب الاثر فی الجبر والقدر ۳. الالهیات (۴ جلد) ۴. اصول و عقاید اسلامی ۵. داروینیسم ۶. آیین وهابیت د ـ تـاریـخ اسـلام و سـیـره اهـل بـیـت (ع ) آیـت اللّه سـبـحـانـی بـا قـلم رسـای خـود فـصـل جـدیـدی را در بـیـان وقـایـع تـاریـخـی بـخـصـوص تـاریـخ اهل بیت (ع ) گشودند، معظم له به طور مستدل و منطقی ، تاریخ اسلام را آنگونه که باید بـه زبـان سـاده و سـلیس به رشته تحریر درآوردند. بخشی از آثار تاریخی معظم له عبارتند از: ۱. تاریخ اسلام ۲. دورنمایی از زندگی پیشوایان اسلام ۳. راز بزرگ رسالت ۴. زندگی امامان (ع ) ۵. سید المرسلین (ص ) ۶. سیری در تاریخ تشیع ۷. نیروی معنوی پیامبر(ص ) ۸. فروغ ابدیت بـه راسـتـی ارزشـمـنـدتـریـن فرازهای تاریخ ، منطق به صفحاتی است که از زندگی مـردان بزرگ سخن می گوید، مردانی که وجودشان ، حرکت و رفتارشان ، برای بشریت در همه اعصار و دوران ها عبرت آموز و پند دهنده است . در مـیـان مـردان تـاریـخ سـاز، هـیـچ شـخـصـیـتـی ، در حـد رسول اعظم اسلام (ص ) نتوانسته به انسانیت و تاریخ بشر خدمت کند و اینگونه ، جهان را تـحـت تـاءثـیـر کـلام و هـدایـت هـای الهـی خود درآورد. و این از امتیازات شخصیت بزرگ پیامبر اسلام (ص ) می باشد. اگـر چـه در نـقـل تـاریخ انسان های برجسته خصوصا پیامبر اسلام (ص ) آثار و کتب با ارزشـی از مـحـقـقـان مـسـلمـان و غیر مسلمان نوشته شده ، ولی بنا به گفته اغلب محققان و پژوهشگران هیچ یک خالی از عیب و نقص نمی باشد. ولی کـتـاب شـریـف ((فـروغ ابـدیت )) که مطالعه آن به همه ، خصوصا علما و روحانیون محترم و مبلغان سفارش می گردد، تاریخی است دقیق و گویا از زندگی پیامبر اعظم (ص ) از قـبـل از تـولد تا پایان رسالت آن حضرت با همه جزئیات و ریزه کاریهای علمی و تاریخی که می توان آن را تاریخ اسلام نامید. لازم بـه ذکـر اسـت که حضرت استاد تاءلیفات و آثار گرانقدری در سایر موضوعات و مسائل متعدد اجتماعی ، سیاسی ، فرهنگی و دینی دارند که علاقمندان و مشتاقان می توانند جـهـت اطـلاع بـه مـؤ سـسـه امام صادق (ع ) در قم یا به آدرس سایت اینترنتی مؤ سسه در شبکه جهانی اینترنت مراجعه نمایند.آدرس : www.imamsadeq.org سخن آخر امـیـد اسـت روحـانـیـون مـعـزز با احساس مسئولیت و درک رسالت عظیم خود در این دوران که بسیاری از انسانها تشنه احکام الهی و معارف دینی اسلام اند، بتوانند به این نهضت علمی مـقـدس بـپـیوندند و به وظیفه مهم خود عمل نمایند و همچون این استاد فرزانه در گسترش فـرهـنـگ اسلام ناب محمدی (ص ) قدم های با ارزش و مفیدی بر دارند تا صاحب اصلی این نهضت حضرت ولی عصر(ع ) را از خود خشنود سازند. در پـایـان بـه عنوان حسن ختام ، حدیث شریفی از لسان پیامبر اعظم اسلام (ص ) را بیان مـی کـنـیـم تـا بـه رسـالت و جـایـگـاه مـهـم خـود بـهـتـر و بـیـشـتـر از قبل واقف شویم . اَلْعـِلمُ وَدیـعَةَ اللّهِ فی اَرْضِه ، وَالعُلَماءُ اُمَناءُهُ عَلَیْه ، فَمَنْ عَمِلَ بِعِلْمِهِ اَدّی اَمانَتَهُ وَ مَنْ لَمْ یـَعـْمـَلْ کـُتـِبَ فـی دی وانِ اللّهِ تـَعـالی مـِنَ الخـائِنـیـنَ. عـلوم امـانـت و سپرده خدا در روی زمین است و عالمان امانتداران این علم خدایند. پس هر عالمی کـه بـه عـلم خـدا عـمـل کـنـد، امـانـت او را ادا کـرده و بـدان پـرداخـتـه و هـر کـس عـمـل نـکـنـد (عـالم بی عمل و بی فایده ) در دیوان خدای تعالی نوشته می شود که او از خیانتکاران است . آثار: الف ـ عـلوم قـرآن و تـفـسیر: ۱. مفاهیم القرآن (تفسیر موضوعی کامل قرآن به زبان عربی در ۸ جلد) ۲. منشور جاوید (تفسیر موضوعی کامل قرآن به زبان فارسی در ۱۲ جلد) ۳. تفسیر صحیح آیات مشکله قرآن ۴. نقد بازشناسی قرآن و دهها اثر قرآنی و تفسیری دیگر... ب ـ فـقـه و اصـول : ۱. مناسک الفقهیه ۲. نظام النکاح و الطلاق ، و الارث و القضاء و الشهادة (۵ جلد) ۳. المحصول (۴ جلد) ۴. تهذیب الاصول (تقریرات درس خارج حضرت امام خمینی (ره ) و... ج ـ عقاید و کلام : ۱. منشور عقاید امامیه ۲. لب الاثر فی الجبر والقدر ۳. الالهیات (۴ جلد) ۴. اصول و عقاید اسلامی ۵. داروینیسم ۶. آیین وهابیت د ـ تـاریـخ اسـلام و سـیـره اهـل بـیـت (ع ) ۱. تاریخ اسلام ۲. دورنمایی از زندگی پیشوایان اسلام ۳. راز بزرگ رسالت ۴. زندگی امامان (ع ) ۵. سید المرسلین (ص ) ۶. سیری در تاریخ تشیع ۷. نیروی معنوی پیامبر(ص ) ۸. فروغ ابدیت |
آیت اللّه العظمی حاج شیخ میرزا جواد تبریزی (ره ) (فقها)
تاریخ تولد: 1305 شـمـسـى
زندگی نامه: یاد خوبان - آیت اللّه العظمی حاج شیخ میرزا جواد تبریزی (ره ) سید غلام عباس طاهرزاده پژوهشگر منبع: پایگاه اطلاع رسانی طوبی مقدمه در لابـلای اوراق کـتـاب تاریخ بشریت و حیات انسانی ، چهره های تابناک و برجسته ای بودند که این دوران را با بهترین امتیاز پشت سر گذاشته و با دستیابی به قله قدس و معرفت ، مقام آدمیت و انسانیت را به نحو احسن کسب کردند. عـارف فـرزانه و عالم وارسته ، حاج میرزا جواد تبریزی (ره )، از جمله عارفان فرهیخته ای بود که سرمایه عمر خود را با خدایش سودا نمود و عمرش را با تهذیب خود و دیگران بـرکـت داد و بـا هـدایـت خـلق خـدا و تـربـیـت شـاگـردان و عالمان وارسته نام خویش را در شبستان عشق و معرفت جاودانه ساخت . ایـن شـماره از سلسله مقالات یاد خوبان ، نوشتاری کوتاه و مختصر از زندگی پربرکت فـقیهی عالیقدر و عالمی وارسته است که عمر شریفش را در خدمت به اسلام و نشر فرهنگ اهلبیت (ع ) سپری کرد. ولادت و تحصیلات مـرحـوم آیـت اللّه العـظـمـی حـاج شـیـخ جـواد تـبـریـزی در سـال ۱۳۰۵ شـمـسـی در تـبـریـز در خـانـواده ای مـؤ مـن ، مـتدین و مذهبی متولد شد. ایشان تـحـصـیـلات کـلاسیک را تا دوم دبیرستان در تبریز به پایان برد. و در ۱۸ سالگی دروس حـوزوی را در مـدرسـه طـالبـیـه تـبـریـز شـروع کـرد و طـی چـهـار سال مقدمات و بخشی از سطح را به پایان رساند. پـس از فـراگـیـری مـقـدمات به منظور ادامه تحصیل در ۱۳۲۷ شمسی وارد حوزه علمیه قم شـد. مـرحـوم آیـت اللّه تـبـریـزی در قـم دوره سـطـح را بـه پایان برده و در درس خارج اسـاتـیـد زبـردستی چون مرحوم حجت و مرحوم آیت اللّه بروجردی حاضر شد و همزمان با تـحـصـیـل درس خـارج بـه امـر تـدریـس کـتـب سـطـح نـیـز مشغول گردید. اساتید ایشان در طول این مدت ، مرحوم آیت اللّه رضی زُنوزی تبریزی و مرحوم آیت اللّه العـظـمـی بـروجـردی در فـقه و اصول بودند و جایگاه علمی ایشان تا بدانجا رسید که مرحوم بروجردی (قدس سره ) ایشان را به عنوان ممتحن طلاب حوزه ، برگزیدند. حضور در نجف حـضـرت آیـت اللّه العـظـمـی تـبـریـزی پـس از گـذشـت پـنـج سال از حضور در حوزه علمیه قم ، در سال ۱۳۳۲ شمسی جهت ادامه تحصیلات خود به نجف اشرف عزیمت نمودند و تا سالها نیز بدون اینکه از شهریه و وجوهات استفاده کنند، به تـحـصـیـل اشتغال داشتند. حضرت استاد، در نجف اشرف در محضر درس اساتید برجسته و عـالی رتـبـه آن زمـان حـاضـر شـده و از خـرمـن عـلم و اندیشه آن حضرات ، بهره می برد. اسـاتـیـد زبده ایشان در نجف ، مرحوم آیت اللّه حاج سید عبدالهادی شیرازی (رحمة اللّه ) و مـرحـوم آیـت اللّه العـظمی خوئی (رحمة اللّه ) بود. در بدو ورود به درس ایشان ، توجه استاد را به خود جلب کرد به گونه ای که به شورای استفتاء معظم له دعوت شد. در آن روزگـار، حـوزه های درس نجف اشرف در اوج شکوفائی و شور و نشاط بود. لذا معظم له بـا تـمـام تـوان و تـلاش خـود در مـحـضر اساتید حاضر شد و از موقعیتی که فراهم آمده بـود، کـمـال اسـتـفـاده را نـمـود تـا بـه مـدارج عـالی عـلم و مـقـام بـلنـد اجـتـهـاد نائل آمد. حضرت آیت اللّه العظمی تبریزی (ره ) را می توان یکی از شاگردان برجسته و مـبـرز مـرحوم آیت اللّه العظمی خوئی (ره ) به شمار آورد که همیشه مورد عنایت و توجه خـاص اسـتاد بودند و در اغلب جلسات علمی خصوصی استادشان نیز شرکت می نمودند و در بـحـثـهـا و درسـهـا بـا طـرح اشـکـالات و مـطـرح کـردن فـروعـات ، بـر بـار عـلمـی محفل می افزودند. معظم له طرف مشورت آیت االلّه خوئی بودند و از اصحاب استفتاء دفتر ایشان به شمار می رفتند و در سفرهایی مثل کوفه و کربلا، نیز ملازم ایشان بودند. این مـرجـع والامـقـام ، عـلاوه بـر تـدریـس و تـحـقـیـق در حوزه علمیه نجف ، از امر تبلیغ احکام و مسائل دینی مردم نیز غافل نبودند و در ایام تبلیغی و فرصتهای مناسب به نقاط محروم و مـراکـز نـیـازمـنـد مـی رفـتـنـد و بـه تـبـلیـغ احـکـام اللّه مـی پرداختند. از آنجا که عالمی عـامـل و وارسـتـه بـودنـد، ایـن تـلاشـهـا، تـاءثـیـر بـسـیـار مـطـلوب و مـثـبـتـی را بـه دنـبـال داشـت ، از جـمـله می توان ادعا کرد که ایشان تشیع را در منطقه ای از کرکوک عراق پایه گذاشتند به طوری که بسیاری از مردم آن مناطق به واسطه آشنایی با ایشان به مکتب غنی اهل بیت (علیهم السلام ) روی آوردند. آن مـرحـوم پـس از ۲۳ سـال حـضـور دائم در حـوزه نـجـف در سال ۱۳۵۵ شمسی هنگام مراجعت از زیارت حضرت امام حسین (ع ) توسط رژیم بعثی عراق دستگیر و به ایران فرستاده شدند. بازگشت به قم ؛ پس از ورود به ایران ، مجدداً به حوزه علمیه قم مراجعت کرد و فعالیت های علمی خود را از سر گرفت و تا پایان عمر شریفشان ، از همه لحظات آن در مسیر تحقیق ، تاءلیف ، بحث ، تـدریـس و تـربـیـت شـاگـردان اسـتـفـاده نـمـودنـد. وی در طـول سـالیـان دراز تـدریـس ، هـزاران طـلبـه عـالم ، فـاضـل و دانـشـمـنـد بـه جـامـعـه اسـلامـی تـحـویـل داده انـد و در طول این مدت ، حوزه درس ایشان یکی از شلوغ ترین و پررونق ترین درسهای حوزه بوده اسـت . حـضـرت اسـتـاد در بـیـان مـطـالب بسیار دقیق و نکته پرداز بودند و به همین سبب جلسات درس ایشان مجتهدپرور و عالم ساز بود. روحیات و نکات برجسته اخلاقی بـه اعـتراف همگان ، آیت اللّه تبریزی (ره ) دارای روحیات ارزشمند اخلاقی و ویژگیهای رفتاری بودند که حاصل آموخته های دینی و تهذیب نفس ایشان بود. آن رفتار مهربانانه و متواضعانه ایشان با دیگران علاقه افراد را به ایشان جلب می کرد. درا ین مختصر به بیان چند خصوصیت مهم از ایشان بسنده می کنیم : ۱. تواضع و فروتنی ؛ آیـت اللّه تبریزی (ره ) با اینکه از نظر علمی و عملی مرجعی عالیقدر و استادی برجسته بـودنـد، در عـیـن حـال بـا عـمـوم افـراد بـه خـصـوص شـاگـردان خـود بـا کـمـال تـواضـع ، بـرخوردی پدرانه و دلسوزانه داشتند. هرگز نشد که در پاسخ به اشـکـال درسـی شـاگـردان و اعـتـراض کسی ، عصبانی شوند و یا از دادن پاسخ ، شانه خـالی کـنـنـد، بـلکـه بـا گـفـتـن ((مـن در خـدمـت شـمـا هـسـتـم )) او را بـه نـقـد و اشـکـال تشویق می کرد. در بین استاد و شاگردانش روابطی عاطفی برقرار می کردند و گاهی به منزل شاگردان خود نیز می رفتند و اگر مطلع می شدند که یکی از آنها مشکلی دارد درصدد رفع آن برمی آمدند. ۲. بی توجهی به ظواهر دنیوی ؛ ایشان با اینکه در جایگاه مرجعیت می توانستند از امکانات بسیاری استفاده نمایند، کمتر از آن بـهـره مـی بـردنـد و از خـانـه مسکونی و امکانات رفاهی به حد ضرورت اکتفا کرده ، کـمـتـریـن بـهـره شخصی را از وجوهات و سهم مبارک امام (ع ) می بردند. حتی از اینکه با وجـوهـات بـه زیـارت قـبـور ائمـه (ع ) مـشـرف شـونـد امـتـنـاع مـی کـردنـد. مـعـظـم له مایل به هیچ گونه تشریفات و تجملات نبودند و به جراءت می توان گفت ، با این که از بـیـسـت سـال پـیش صاحب رساله عملیه بوده اند، خود ایشان قدمی برای مطرح شدن و مرجعیت برنداشته بودند. آن مـرحـوم بـدون هـیـچ تـکـلفـی ، پـیـاده هـر روز بـه محل درس رفته و به منزل بازمی گشتند و گاه ، مسافت طولانی را پیاده طی می نمودند. ایـشـان در تـابـسـتـان و گـرمـای طـاقـت فـرسـای قـم ، در مـنـزل بـه سر می بردند و از رفتن به جاهای خنک امتناع می ورزیدند. همان گونه که در ایـام جـنـگ تـحـمـیـلی و مـوشـک بـاران شـهـر مـقـدس قـم نـیـز، حـاضـر بـه تـرک منزل و شهر نشدند و می فرمودند: ((چـرا بـایـد عده ای زیر موشک باشند و ما راحت باشیم ؟)) زمانی که این شهر مقدس مورد هجوم وحشیانه موشکها و هواپیماهای دشمن قرار گرفته بود، چندین بار مقارن برگزاری درس معظم له ، این حملات انجام گرفت ولی ایشان کرسی درس را ترک ننموده ، در همان حـال ، بـه تـدریـس ادامه دادند و زمانی که مسئولین شهر از حضور ایشان در شهر قم با وجـود بـمـبـاران شـدید، مطلع شدند تصمیم گرفتند که سنگرهای از پیش ساخته شده را به بیت ایشان منتقل نمایند که معظم له موافقت ننمودند. ۳. علاقه وافر به رزمندگان جنگ بـارهـا مـشـاهـده مـی شـود کـه هـنـگـام حـمـله و عـمـلیـات رزمـنـدگـان اسـلام ، مـشـغـول دعـای تـوسـل بـودنـد و طـبـق نـقـل نـزدیـکـانـشـان ، در آن مـوقـعـیـت ، حـال اسـتـاد بـه گـونـه ای منقلب بود که کسی جراءت نمی کرد با ایشان سخن بگوید. عـلاقـه ایـشـان بـه رزمـنـدگـان ، فـوق العـاده بـود و در محافل مختلف از آنها به بهترین انسانهای روی زمین نام می بردند. لذا با توصیه ایشان ، تعداد زیادی از شاگردانشان در جبهه های نور علیه ظلمت شرکت جستند و عده ای نیز به فیض شهادت نائل آمدند. در یکی از سالهای جنگ تحمیلی قبل از فرا رسیدن ماه مبارک رمضان ، در آخرین روز درس ، سـخـنرانی مهمّی ایراد فرمودند که سوابق کثیف صدام و حزب بعث و اهداف آنها را بیشتر روشـن نـمـود و همان زمان از صدای جمهوری اسلامی پخش گردید و تاءثیر فراوانی در روشنگری جامعه نسبت به دسیسه ها و خدعه های دشمنان انقلاب اسلامی داشت . ۴. خضوع در عبادت و عشق به اهلبیت (ع ) معظم له در نماز و سایر عبادات ، خشوع و خضوعی خاص داشتند، همانطور که در هنگام ذکر مـصـائب اهـل بـیـت (ع ) مـخـصـوصـاً حـضـرت سـیـدالشـهـداء(ع ) نـیـز حـال خـوشـی داشـتند و باران اشک از دیده هایشان روان بود. بسیار رقیق القلب و سریع البـکـاء بـودنـد. در تـمـام ایـام سـوگـواری و پـنـجـشـنـبـه هـر هـفـتـه در منزل ، اقامه عزا می نمودند که این مجالس از معنویت خاصی برخوردار بود. بـارهـا مـشـاهـده مـی شـد که ایشان با پای پیاده و حالتی متواضعانه در مراسم عزاداری حضرت زهرا(س ) و ائمه (ع ) شرکت می کردند و اشک می ریختند. ۵ . علاقه و اشتیاق شدید به تحقیق و تدریس از دیگر ویژگیها و امتیازات حضرت آیت اللّه تبریزی (ره )، جدیت و تلاش بی وقفه ای است که نسبت به درس و تحقیق و تحصیل داشت ، آن مرحوم تا نیمه های شب به مطالعه می پرداخت و با صدای مؤ ذن سر از کتاب و قلم برمی داشت . همدوره ای های معظم له نقل می کنند: ((هـمـواره اسـتاد در حال مطالعه بودند و هیچ گاه در جلسات و مهمانی ها شرکت نمی کرد، بـلکـه وقـتـشـان مـنـحـصـراً صـرف امـور عـلمـی مـی گـشـت ، چـه در نـجـف و چـه قبل از آن که در قم و در حجره بودند.)) خود ایشان گاهی می فرمودند: مـن چـهـل سال است که معنای تعطیلی را نفهمیده ام ! آثار و تاءلیفات ؛ از آیـت اللّه العظمی میرزا جواد تبریزی (ره ) آثار علمی و فقهی فراوانی به جای مانده که مهمترین آن عبارتند از: ۱. رساله توضیح المسائل ۲. احکام بانوان در حج ۳. مناسک حج ۴. عبقات ولائیة ۵ . نفی السهو عن النبی ۶ . رسالة مختصرة ۷. المسائل المنتخبة ۸ . اسس الحدود والتعزیرات ۹. اسس القضاء والشهادة ۱۰. صراط النجاة
آثار: آثار و تاءلیفات ؛ از آیـت اللّه العظمی میرزا جواد تبریزی (ره ) آثار علمی و فقهی فراوانی به جای مانده که مهمترین آن عبارتند از: ۱. رساله توضیح المسائل ۲. احکام بانوان در حج ۳. مناسک حج ۴. عبقات ولائیة ۵ . نفی السهو عن النبی ۶ . رسالة مختصرة ۷. المسائل المنتخبة ۸ . اسس الحدود والتعزیرات ۹. اسس القضاء والشهادة ۱۰. صراط النجاة
تاریخ تولد: 1305 شـمـسـى
زندگی نامه: یاد خوبان - آیت اللّه العظمی حاج شیخ میرزا جواد تبریزی (ره ) سید غلام عباس طاهرزاده پژوهشگر منبع: پایگاه اطلاع رسانی طوبی مقدمه در لابـلای اوراق کـتـاب تاریخ بشریت و حیات انسانی ، چهره های تابناک و برجسته ای بودند که این دوران را با بهترین امتیاز پشت سر گذاشته و با دستیابی به قله قدس و معرفت ، مقام آدمیت و انسانیت را به نحو احسن کسب کردند. عـارف فـرزانه و عالم وارسته ، حاج میرزا جواد تبریزی (ره )، از جمله عارفان فرهیخته ای بود که سرمایه عمر خود را با خدایش سودا نمود و عمرش را با تهذیب خود و دیگران بـرکـت داد و بـا هـدایـت خـلق خـدا و تـربـیـت شـاگـردان و عالمان وارسته نام خویش را در شبستان عشق و معرفت جاودانه ساخت . ایـن شـماره از سلسله مقالات یاد خوبان ، نوشتاری کوتاه و مختصر از زندگی پربرکت فـقیهی عالیقدر و عالمی وارسته است که عمر شریفش را در خدمت به اسلام و نشر فرهنگ اهلبیت (ع ) سپری کرد. ولادت و تحصیلات مـرحـوم آیـت اللّه العـظـمـی حـاج شـیـخ جـواد تـبـریـزی در سـال ۱۳۰۵ شـمـسـی در تـبـریـز در خـانـواده ای مـؤ مـن ، مـتدین و مذهبی متولد شد. ایشان تـحـصـیـلات کـلاسیک را تا دوم دبیرستان در تبریز به پایان برد. و در ۱۸ سالگی دروس حـوزوی را در مـدرسـه طـالبـیـه تـبـریـز شـروع کـرد و طـی چـهـار سال مقدمات و بخشی از سطح را به پایان رساند. پـس از فـراگـیـری مـقـدمات به منظور ادامه تحصیل در ۱۳۲۷ شمسی وارد حوزه علمیه قم شـد. مـرحـوم آیـت اللّه تـبـریـزی در قـم دوره سـطـح را بـه پایان برده و در درس خارج اسـاتـیـد زبـردستی چون مرحوم حجت و مرحوم آیت اللّه بروجردی حاضر شد و همزمان با تـحـصـیـل درس خـارج بـه امـر تـدریـس کـتـب سـطـح نـیـز مشغول گردید. اساتید ایشان در طول این مدت ، مرحوم آیت اللّه رضی زُنوزی تبریزی و مرحوم آیت اللّه العـظـمـی بـروجـردی در فـقه و اصول بودند و جایگاه علمی ایشان تا بدانجا رسید که مرحوم بروجردی (قدس سره ) ایشان را به عنوان ممتحن طلاب حوزه ، برگزیدند. حضور در نجف حـضـرت آیـت اللّه العـظـمـی تـبـریـزی پـس از گـذشـت پـنـج سال از حضور در حوزه علمیه قم ، در سال ۱۳۳۲ شمسی جهت ادامه تحصیلات خود به نجف اشرف عزیمت نمودند و تا سالها نیز بدون اینکه از شهریه و وجوهات استفاده کنند، به تـحـصـیـل اشتغال داشتند. حضرت استاد، در نجف اشرف در محضر درس اساتید برجسته و عـالی رتـبـه آن زمـان حـاضـر شـده و از خـرمـن عـلم و اندیشه آن حضرات ، بهره می برد. اسـاتـیـد زبده ایشان در نجف ، مرحوم آیت اللّه حاج سید عبدالهادی شیرازی (رحمة اللّه ) و مـرحـوم آیـت اللّه العـظمی خوئی (رحمة اللّه ) بود. در بدو ورود به درس ایشان ، توجه استاد را به خود جلب کرد به گونه ای که به شورای استفتاء معظم له دعوت شد. در آن روزگـار، حـوزه های درس نجف اشرف در اوج شکوفائی و شور و نشاط بود. لذا معظم له بـا تـمـام تـوان و تـلاش خـود در مـحـضر اساتید حاضر شد و از موقعیتی که فراهم آمده بـود، کـمـال اسـتـفـاده را نـمـود تـا بـه مـدارج عـالی عـلم و مـقـام بـلنـد اجـتـهـاد نائل آمد. حضرت آیت اللّه العظمی تبریزی (ره ) را می توان یکی از شاگردان برجسته و مـبـرز مـرحوم آیت اللّه العظمی خوئی (ره ) به شمار آورد که همیشه مورد عنایت و توجه خـاص اسـتاد بودند و در اغلب جلسات علمی خصوصی استادشان نیز شرکت می نمودند و در بـحـثـهـا و درسـهـا بـا طـرح اشـکـالات و مـطـرح کـردن فـروعـات ، بـر بـار عـلمـی محفل می افزودند. معظم له طرف مشورت آیت االلّه خوئی بودند و از اصحاب استفتاء دفتر ایشان به شمار می رفتند و در سفرهایی مثل کوفه و کربلا، نیز ملازم ایشان بودند. این مـرجـع والامـقـام ، عـلاوه بـر تـدریـس و تـحـقـیـق در حوزه علمیه نجف ، از امر تبلیغ احکام و مسائل دینی مردم نیز غافل نبودند و در ایام تبلیغی و فرصتهای مناسب به نقاط محروم و مـراکـز نـیـازمـنـد مـی رفـتـنـد و بـه تـبـلیـغ احـکـام اللّه مـی پرداختند. از آنجا که عالمی عـامـل و وارسـتـه بـودنـد، ایـن تـلاشـهـا، تـاءثـیـر بـسـیـار مـطـلوب و مـثـبـتـی را بـه دنـبـال داشـت ، از جـمـله می توان ادعا کرد که ایشان تشیع را در منطقه ای از کرکوک عراق پایه گذاشتند به طوری که بسیاری از مردم آن مناطق به واسطه آشنایی با ایشان به مکتب غنی اهل بیت (علیهم السلام ) روی آوردند. آن مـرحـوم پـس از ۲۳ سـال حـضـور دائم در حـوزه نـجـف در سال ۱۳۵۵ شمسی هنگام مراجعت از زیارت حضرت امام حسین (ع ) توسط رژیم بعثی عراق دستگیر و به ایران فرستاده شدند. بازگشت به قم ؛ پس از ورود به ایران ، مجدداً به حوزه علمیه قم مراجعت کرد و فعالیت های علمی خود را از سر گرفت و تا پایان عمر شریفشان ، از همه لحظات آن در مسیر تحقیق ، تاءلیف ، بحث ، تـدریـس و تـربـیـت شـاگـردان اسـتـفـاده نـمـودنـد. وی در طـول سـالیـان دراز تـدریـس ، هـزاران طـلبـه عـالم ، فـاضـل و دانـشـمـنـد بـه جـامـعـه اسـلامـی تـحـویـل داده انـد و در طول این مدت ، حوزه درس ایشان یکی از شلوغ ترین و پررونق ترین درسهای حوزه بوده اسـت . حـضـرت اسـتـاد در بـیـان مـطـالب بسیار دقیق و نکته پرداز بودند و به همین سبب جلسات درس ایشان مجتهدپرور و عالم ساز بود. روحیات و نکات برجسته اخلاقی بـه اعـتراف همگان ، آیت اللّه تبریزی (ره ) دارای روحیات ارزشمند اخلاقی و ویژگیهای رفتاری بودند که حاصل آموخته های دینی و تهذیب نفس ایشان بود. آن رفتار مهربانانه و متواضعانه ایشان با دیگران علاقه افراد را به ایشان جلب می کرد. درا ین مختصر به بیان چند خصوصیت مهم از ایشان بسنده می کنیم : ۱. تواضع و فروتنی ؛ آیـت اللّه تبریزی (ره ) با اینکه از نظر علمی و عملی مرجعی عالیقدر و استادی برجسته بـودنـد، در عـیـن حـال بـا عـمـوم افـراد بـه خـصـوص شـاگـردان خـود بـا کـمـال تـواضـع ، بـرخوردی پدرانه و دلسوزانه داشتند. هرگز نشد که در پاسخ به اشـکـال درسـی شـاگـردان و اعـتـراض کسی ، عصبانی شوند و یا از دادن پاسخ ، شانه خـالی کـنـنـد، بـلکـه بـا گـفـتـن ((مـن در خـدمـت شـمـا هـسـتـم )) او را بـه نـقـد و اشـکـال تشویق می کرد. در بین استاد و شاگردانش روابطی عاطفی برقرار می کردند و گاهی به منزل شاگردان خود نیز می رفتند و اگر مطلع می شدند که یکی از آنها مشکلی دارد درصدد رفع آن برمی آمدند. ۲. بی توجهی به ظواهر دنیوی ؛ ایشان با اینکه در جایگاه مرجعیت می توانستند از امکانات بسیاری استفاده نمایند، کمتر از آن بـهـره مـی بـردنـد و از خـانـه مسکونی و امکانات رفاهی به حد ضرورت اکتفا کرده ، کـمـتـریـن بـهـره شخصی را از وجوهات و سهم مبارک امام (ع ) می بردند. حتی از اینکه با وجـوهـات بـه زیـارت قـبـور ائمـه (ع ) مـشـرف شـونـد امـتـنـاع مـی کـردنـد. مـعـظـم له مایل به هیچ گونه تشریفات و تجملات نبودند و به جراءت می توان گفت ، با این که از بـیـسـت سـال پـیش صاحب رساله عملیه بوده اند، خود ایشان قدمی برای مطرح شدن و مرجعیت برنداشته بودند. آن مـرحـوم بـدون هـیـچ تـکـلفـی ، پـیـاده هـر روز بـه محل درس رفته و به منزل بازمی گشتند و گاه ، مسافت طولانی را پیاده طی می نمودند. ایـشـان در تـابـسـتـان و گـرمـای طـاقـت فـرسـای قـم ، در مـنـزل بـه سر می بردند و از رفتن به جاهای خنک امتناع می ورزیدند. همان گونه که در ایـام جـنـگ تـحـمـیـلی و مـوشـک بـاران شـهـر مـقـدس قـم نـیـز، حـاضـر بـه تـرک منزل و شهر نشدند و می فرمودند: ((چـرا بـایـد عده ای زیر موشک باشند و ما راحت باشیم ؟)) زمانی که این شهر مقدس مورد هجوم وحشیانه موشکها و هواپیماهای دشمن قرار گرفته بود، چندین بار مقارن برگزاری درس معظم له ، این حملات انجام گرفت ولی ایشان کرسی درس را ترک ننموده ، در همان حـال ، بـه تـدریـس ادامه دادند و زمانی که مسئولین شهر از حضور ایشان در شهر قم با وجـود بـمـبـاران شـدید، مطلع شدند تصمیم گرفتند که سنگرهای از پیش ساخته شده را به بیت ایشان منتقل نمایند که معظم له موافقت ننمودند. ۳. علاقه وافر به رزمندگان جنگ بـارهـا مـشـاهـده مـی شـود کـه هـنـگـام حـمـله و عـمـلیـات رزمـنـدگـان اسـلام ، مـشـغـول دعـای تـوسـل بـودنـد و طـبـق نـقـل نـزدیـکـانـشـان ، در آن مـوقـعـیـت ، حـال اسـتـاد بـه گـونـه ای منقلب بود که کسی جراءت نمی کرد با ایشان سخن بگوید. عـلاقـه ایـشـان بـه رزمـنـدگـان ، فـوق العـاده بـود و در محافل مختلف از آنها به بهترین انسانهای روی زمین نام می بردند. لذا با توصیه ایشان ، تعداد زیادی از شاگردانشان در جبهه های نور علیه ظلمت شرکت جستند و عده ای نیز به فیض شهادت نائل آمدند. در یکی از سالهای جنگ تحمیلی قبل از فرا رسیدن ماه مبارک رمضان ، در آخرین روز درس ، سـخـنرانی مهمّی ایراد فرمودند که سوابق کثیف صدام و حزب بعث و اهداف آنها را بیشتر روشـن نـمـود و همان زمان از صدای جمهوری اسلامی پخش گردید و تاءثیر فراوانی در روشنگری جامعه نسبت به دسیسه ها و خدعه های دشمنان انقلاب اسلامی داشت . ۴. خضوع در عبادت و عشق به اهلبیت (ع ) معظم له در نماز و سایر عبادات ، خشوع و خضوعی خاص داشتند، همانطور که در هنگام ذکر مـصـائب اهـل بـیـت (ع ) مـخـصـوصـاً حـضـرت سـیـدالشـهـداء(ع ) نـیـز حـال خـوشـی داشـتند و باران اشک از دیده هایشان روان بود. بسیار رقیق القلب و سریع البـکـاء بـودنـد. در تـمـام ایـام سـوگـواری و پـنـجـشـنـبـه هـر هـفـتـه در منزل ، اقامه عزا می نمودند که این مجالس از معنویت خاصی برخوردار بود. بـارهـا مـشـاهـده مـی شـد که ایشان با پای پیاده و حالتی متواضعانه در مراسم عزاداری حضرت زهرا(س ) و ائمه (ع ) شرکت می کردند و اشک می ریختند. ۵ . علاقه و اشتیاق شدید به تحقیق و تدریس از دیگر ویژگیها و امتیازات حضرت آیت اللّه تبریزی (ره )، جدیت و تلاش بی وقفه ای است که نسبت به درس و تحقیق و تحصیل داشت ، آن مرحوم تا نیمه های شب به مطالعه می پرداخت و با صدای مؤ ذن سر از کتاب و قلم برمی داشت . همدوره ای های معظم له نقل می کنند: ((هـمـواره اسـتاد در حال مطالعه بودند و هیچ گاه در جلسات و مهمانی ها شرکت نمی کرد، بـلکـه وقـتـشـان مـنـحـصـراً صـرف امـور عـلمـی مـی گـشـت ، چـه در نـجـف و چـه قبل از آن که در قم و در حجره بودند.)) خود ایشان گاهی می فرمودند: مـن چـهـل سال است که معنای تعطیلی را نفهمیده ام ! آثار و تاءلیفات ؛ از آیـت اللّه العظمی میرزا جواد تبریزی (ره ) آثار علمی و فقهی فراوانی به جای مانده که مهمترین آن عبارتند از: ۱. رساله توضیح المسائل ۲. احکام بانوان در حج ۳. مناسک حج ۴. عبقات ولائیة ۵ . نفی السهو عن النبی ۶ . رسالة مختصرة ۷. المسائل المنتخبة ۸ . اسس الحدود والتعزیرات ۹. اسس القضاء والشهادة ۱۰. صراط النجاة
آثار: آثار و تاءلیفات ؛ از آیـت اللّه العظمی میرزا جواد تبریزی (ره ) آثار علمی و فقهی فراوانی به جای مانده که مهمترین آن عبارتند از: ۱. رساله توضیح المسائل ۲. احکام بانوان در حج ۳. مناسک حج ۴. عبقات ولائیة ۵ . نفی السهو عن النبی ۶ . رسالة مختصرة ۷. المسائل المنتخبة ۸ . اسس الحدود والتعزیرات ۹. اسس القضاء والشهادة ۱۰. صراط النجاة
اطلاعات کاربری
دانلود سخنرانی های حضرت آیت الله وحید خراسانی(ماه مبارک رمضان)
نرم افزار علمای عرفاننویسندگان
آمار سایت